Superwolkenkrabbers: een nieuwe Gotiek?

Over een paar dagen heb ik het genoegen om in een van de modernste steden van de wereld te zijn: Dubai. Hoe lang geleden was dit weinig meer dan een woestijnstadje, of dorp? En nu is het een van de grootste steden ter wereld, met een ongelooflijk woud aan wolkenkrabbers, waaronder de hoogste toren ter wereld. Ik kijk er naar uit, en ik kijk er tegenop (dat is wat anders dan ik zie er tegenop!).

Natuurlijk zal die hoogste toren, de Burj Khalifa, bezocht en beklommen worden. Hoewel beklimmen, mag je daar nog van spreken als je met een lift omhoog zoeft? Hoe dan ook, het lijkt me geweldig om dat ding te bekijken en te beleven. Er zal ongetwijfeld een extra blog aan gewijd worden, dat ben ik op zijn minst aan mezelf verplicht. Meer dan 800 m hoogte, wat een reusachtig geval moet het dan eigenlijk zijn. Ik ben de Eiffeltoren gewend, maar die gaat qua hoogte bijna 3x in deze toren!

Toevallig viel mijn oog vorige week op een krantenartikel waarin de bouw en het ontwerp van nog meer superwolkenkrabbers werd aangekondigd: in Jeddah (Saoedie-Arabië) en nog een in Dubai. De eerste moet tot net boven de 1000 m uitkomen, de magische kilometer, de andere zelfs tot 1200 m hoogte reiken. Alleen is de bouw van beide torens op dit moment opgeschort, in Jeddah is men blijven steken op een paar honderd meter, in Dubai is men de grond nog niet eens uit. Naar verluidt om financiële redenen, maar is dat werkelijk zo in deze oliestaten?

Ik bedacht mijzelf ineens, is de huidige hoogbouw”woede” misschien een nieuwe Gotiek? Immers, in de Gotiek kon het de bouwers en opdrachtgevers ook niet hoog genoeg zijn. Die kerken en kathedralen waren letterlijk hemelbestormende bouwwerken, net als de wolkenkrabbers die nu gebouwd worden. En toen strandde menig bouwwerk in schoonheid van het ontwerp, in heel veel steden kun je nog steeds de onafgewerkte kathedralen en toren zien staan! Net als nu die superwolkenkrabbers?

Die grote Gotische bouwwerken bouwde men voor een groot deel bouwde op gevoel, er was geen wetenschap om de krachten te berekenen die vanuit de gewelven op de muren werden uitgeoefend. Men begon met de eerste kathedralen met betrekkelijk bescheiden hoogtes, van 20 of 24 m. Voor ons nu bescheiden, voor de Middeleeuwer al enorm. Maar binnen een eeuw evolueerde de stijl tot hoogtes tot tegen de 50 m. Let wel, dat was binnen, onder het gewelf. En die drang naar hoogte leidde er uiteindelijk toe dat gebouwen begonnen in te storten.

De kathedraal van Beauvais, binnenin 48 m hoog is 3 jaar na de voltooiing ingestort. Opnieuw opgebouwd, en meteen de hoogste middeleeuwse toren er bovenop gezet: bijna 160 m hoogte. En prompt: weer ingestort. En weer opgebouwd, behalve de toren, en niet half zo rank als ooit gepland. Het probleem van de instabiliteit was enkel op te lossen door extra kolommen te plaatsen. De Dom van Utrecht, het middenschip: eigenlijk vergelijkbaar, ondanks dat vaak wordt gesteld dat dat door een storm kwam. Inderdaad was de storm de aanleiding, de oorzaak was dat men verzuimd had het gebouw van luchtbogen te voorzien ter stabilisering. 2 beruchte gevallen van te hoog en te zwak.

Maar wat heeft dat nu te maken met de huidige generatie superwolkenkrabbers? Tegenwoordig wordt alles toch volledig constructief berekend, desnoods volledig in de computer als model opgebouwd? Wel, ik vraag mij weleens af, in hoeverre men de krachten werkelijk begrijpt. De hoogtes waarnaar op dit moment wordt gestreefd zijn zo duizelingwekkend, en de stappen waarin records sneuvelen zo groot, dat ik er weleens aan twijfel of dat goed zal gaan.

Vanaf de jaren ’70 ging het steeds hoger, 1973 Sears Tower in Chicago, 424 m; 1998 Petronas Towers in Kuala Lumpur, 452 m; 2010 International Commerce Centre in Hong Kong, 484 m. Telkens relatief kleine stappen, met recordverbeteringen met hooguit enkele tientallen meters. Maar toen kwam de Burj Khalifa in Dubai met 828 m. Ineens maar liefst bijna 350 m hoger, een sprong van 72%! En dan binnen enkele jaren weer 172 meter hoger en dan nog een 372 m hoger! Zijn deze sprongen niet te groot? Gaat deze ontwikkeling niet te snel? Weet men werkelijk met wat voor krachten men op zo’n hoogte moet rekenen? Zelfs de draaiing van de aarde gaat daar een rol in mee spelen!

Ik hoop van harte dat die hoogbouwprojecten slagen, want ook ik ben een kind van mijn tijd: nieuwsgierig naar de vooruitgang, en trots dat ik het mag meemaken. Ik zal ook zeker niet beneden bij de Burj Khalifa blijven staan.

Maar toch denk ik weleens: tijdens de laatste jaren van de Gotiek dacht men ook dat het allemaal wel kon….. Wat als nu???